tag:blogger.com,1999:blog-81796641813733469652024-03-05T00:34:43.854-08:00मैथिली साहित्य आ संस्कृति (maithili Sahtya aa Sanskriti)मिथिला समग्रUnknownnoreply@blogger.comBlogger20125tag:blogger.com,1999:blog-8179664181373346965.post-12011075672774522822012-10-12T02:27:00.001-07:002012-10-12T02:29:28.497-07:00स्मारिका मे छपल खिस्सा 2012 दिल्ली <div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjKnfPSXlNTv1XcVpqHjgjIb0zTVx7MiSnrk55lYuYMdee3cQuLKRQ2m-kv7EH03i2MbmrOpFh4bSwiteQDXeINeZD00czavOD4DdDU2liPt_84jl5SqI34EnADQJOJSO_JzrdaWkg94L0p/s1600/20120531_163719.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjKnfPSXlNTv1XcVpqHjgjIb0zTVx7MiSnrk55lYuYMdee3cQuLKRQ2m-kv7EH03i2MbmrOpFh4bSwiteQDXeINeZD00czavOD4DdDU2liPt_84jl5SqI34EnADQJOJSO_JzrdaWkg94L0p/s320/20120531_163719.jpg" width="247" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEimr42wyjtegI8LEG0Br39yjKwoT4g2M119cKyyPOmH5xbWoZYlu2Ttw1C2ZvAp3kA9cIiTJ7gZNz0FMaiPTlg-0zyhsVf0tGwS4c-WNZgnYSKW93wvh2TAxms2NFUXMr3CoLiar9Zt21gy/s1600/20120531_163832.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEimr42wyjtegI8LEG0Br39yjKwoT4g2M119cKyyPOmH5xbWoZYlu2Ttw1C2ZvAp3kA9cIiTJ7gZNz0FMaiPTlg-0zyhsVf0tGwS4c-WNZgnYSKW93wvh2TAxms2NFUXMr3CoLiar9Zt21gy/s320/20120531_163832.jpg" width="247" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj0UL1kBiAUBB-UT8vApKc_MsUp_D4it_1D1eL4Epg4q9voa7OjZYl5tksxLOCWsu0OEK7R3GWnWwRUqU7Fpm59_zFay1_6YnzZCnm4_y0lAwG-bvylgk6sGkf3qTiXyNPQHDGCehBt3k5u/s1600/20120531_163931.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj0UL1kBiAUBB-UT8vApKc_MsUp_D4it_1D1eL4Epg4q9voa7OjZYl5tksxLOCWsu0OEK7R3GWnWwRUqU7Fpm59_zFay1_6YnzZCnm4_y0lAwG-bvylgk6sGkf3qTiXyNPQHDGCehBt3k5u/s320/20120531_163931.jpg" width="247" /></a></div>
<br /></div>
Unknownnoreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-8179664181373346965.post-9615186507974727112012-09-14T00:42:00.000-07:002012-09-14T00:42:50.828-07:00हिन्दी कहानी - "बोझ"<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
अहि लिंक पर प्राप्त काएल जा सकैत अछि
<br />
<br />
<a href="http://kashyapkamalsamagra.blogspot.in/">http://kashyapkamalsamagra.blogspot.in/</a> </div>
Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8179664181373346965.post-77739739357108391582012-04-11T04:45:00.000-07:002012-04-11T04:45:15.367-07:00मैथिली नाटक- गोरखधन्धा, लेखक-काश्यप कमल् आ निर्देशक-किसलय कृष्ण, प्रस्तुति - धरोहर, साहिबाबाद, स्थान-महाराजा अग्रसेन सभागार, राजेन्द्र नगर, साहिबाबाद, दिन-11 सितम्बर 2011 2002<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi0GmFZT9U3nild_uYewpZL6p0WK0f0EqyyFmIEGZQxp1bBkxPtVQ6cG2z1Ga9hTv0kx5K4go_leMPD_BtF8QtieoGR0JcdF0TGMdE0YAC99KGAzE2YoYLU2-S6pGKXGAjiurPxc56qpsJv/s1600/DSCN8404.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi0GmFZT9U3nild_uYewpZL6p0WK0f0EqyyFmIEGZQxp1bBkxPtVQ6cG2z1Ga9hTv0kx5K4go_leMPD_BtF8QtieoGR0JcdF0TGMdE0YAC99KGAzE2YoYLU2-S6pGKXGAjiurPxc56qpsJv/s1600/DSCN8404.JPG" /></a></div><br />
</div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8179664181373346965.post-87978396882502298312012-04-11T03:56:00.000-07:002012-04-11T03:56:33.433-07:0076म सगर राति दीप जरय, 24 मार्च 2012 दिल्ली मे कथा पाठ, कथा-'भोट'.<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjUyECzfUU0xHrIa0zygsVfN6ogCjTmBrS6j6eFa_-vy9N9lMHKe2pG2N2r64Inxgjejhq2tmYB0G3Lk9vF9KnV44i4n5H2NanNlh2ba-LxmzJi8b8Jdn3uLpKy2IHBF3O3HVTm6cN7XvDL/s1600/543562_209027529206894_100002989441938_330892_182909119_n.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjUyECzfUU0xHrIa0zygsVfN6ogCjTmBrS6j6eFa_-vy9N9lMHKe2pG2N2r64Inxgjejhq2tmYB0G3Lk9vF9KnV44i4n5H2NanNlh2ba-LxmzJi8b8Jdn3uLpKy2IHBF3O3HVTm6cN7XvDL/s320/543562_209027529206894_100002989441938_330892_182909119_n.jpg" width="240" /></a></div><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhWtPKezDaRXWsAVTay0bBn6dKoQmiSfa3IiQ2G37zmXj-VsR84JQajQFOYiYJfJcBsAG6_LLgHoKzkqcsLiIPc9yvjDiaCybXrOEl463RtYF4Z2o5irJmcWGnyOoXsfiGCYbGRNmhIU8An/s1600/559476_209027689206878_100002989441938_330897_1415457629_n.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhWtPKezDaRXWsAVTay0bBn6dKoQmiSfa3IiQ2G37zmXj-VsR84JQajQFOYiYJfJcBsAG6_LLgHoKzkqcsLiIPc9yvjDiaCybXrOEl463RtYF4Z2o5irJmcWGnyOoXsfiGCYbGRNmhIU8An/s1600/559476_209027689206878_100002989441938_330897_1415457629_n.jpg" /></a></div><br />
</div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8179664181373346965.post-84239389872131615892012-04-07T06:03:00.000-07:002012-04-07T06:03:30.019-07:00नाटक- गान्धी की वापसी, लेखक आ निर्देशक-काश्यप कमल, प्रस्तुति - निलमणि सांस्कृतिक परिषद, भटसिमर, दिन-26 जनवरी 20032<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiWQDMbyYk7LVrSfnU_wI7Sjwn615CbvaKJ_gRnc3G990VgSxnOvfJ_evxGvEzuuRfpQ07fK3OHn7zIq92wc5gEogAR8wVdJTHdwSk0LrgfrSmXuQ083W2Vgb9tSTpT5Iky29Fl21YcQJQA/s1600/GKW+2003-2.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="212" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiWQDMbyYk7LVrSfnU_wI7Sjwn615CbvaKJ_gRnc3G990VgSxnOvfJ_evxGvEzuuRfpQ07fK3OHn7zIq92wc5gEogAR8wVdJTHdwSk0LrgfrSmXuQ083W2Vgb9tSTpT5Iky29Fl21YcQJQA/s320/GKW+2003-2.jpg" width="320" /></a></div><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgafx8vuopVughG7uQ7oW2GGnIUU5DdP-j0NMh0MFWwNcsSzWAS42KeQKoqpW3vHZdPqufAEFOaaw8CFvCiFLJcKJXdrnrP_CP4zH5hq5d11bKd0PTl-fy1V4WgcU3FgAexKqCCXESgnca-/s1600/GKW+2003-3.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="203" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgafx8vuopVughG7uQ7oW2GGnIUU5DdP-j0NMh0MFWwNcsSzWAS42KeQKoqpW3vHZdPqufAEFOaaw8CFvCiFLJcKJXdrnrP_CP4zH5hq5d11bKd0PTl-fy1V4WgcU3FgAexKqCCXESgnca-/s320/GKW+2003-3.jpg" width="320" /></a></div><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjuF0m58tJVWHiTdExpEP9OhgabHMQHpMkimkDkg9MMl93n9muWaMGlbaM01vxqwQLVHYpdzKdcCW9OsfN815rnPBcWBHxdGNbeVSLmvJc59ekLvZeax_Zi2coRapRj3qfOVwHpaDJAOzNR/s1600/GKW+2003.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="205" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjuF0m58tJVWHiTdExpEP9OhgabHMQHpMkimkDkg9MMl93n9muWaMGlbaM01vxqwQLVHYpdzKdcCW9OsfN815rnPBcWBHxdGNbeVSLmvJc59ekLvZeax_Zi2coRapRj3qfOVwHpaDJAOzNR/s320/GKW+2003.JPG" width="320" /></a></div><br />
</div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8179664181373346965.post-20882752845374997632012-04-07T05:59:00.000-07:002012-04-07T05:59:00.278-07:00मैथिली बाल नाटक- गुरु गुड चेला चीनी, लेखक आ निर्देशक-काश्यप कमल, प्रस्तुति - निलमणि सांस्कृतिक परिषद, भटसिमर, दिन-15 अगस्त 2002<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjcuKDGPQN_0cMyGgm3EQ0W-6sJ5kwoVUfJcTDq9-7g4AuMrWvI2N_tP26h9hZ8xFYE_uMIMQ2PzMOKA5jOwql3X84eX8vnDThmwUcSNdypxqdO-blbuL_56ZVZ_snyc3Ucr27SkZdiEJgm/s1600/GGCC+2003.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="218" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjcuKDGPQN_0cMyGgm3EQ0W-6sJ5kwoVUfJcTDq9-7g4AuMrWvI2N_tP26h9hZ8xFYE_uMIMQ2PzMOKA5jOwql3X84eX8vnDThmwUcSNdypxqdO-blbuL_56ZVZ_snyc3Ucr27SkZdiEJgm/s320/GGCC+2003.jpg" width="320" /></a></div><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhJposRoCylA313t5-WBdu6_EyMrZxaZDJdjsCl0kH38Llji2FoqRlmG90f3PHxs-Nyi9mEdEFpqOLI_tDvf1GnAU1g_PX__0aHB4omfS4SBpfAmgl-c7CQi1IWQraKhWETalXnsxpl6rGC/s1600/GGCC2002.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="226" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhJposRoCylA313t5-WBdu6_EyMrZxaZDJdjsCl0kH38Llji2FoqRlmG90f3PHxs-Nyi9mEdEFpqOLI_tDvf1GnAU1g_PX__0aHB4omfS4SBpfAmgl-c7CQi1IWQraKhWETalXnsxpl6rGC/s320/GGCC2002.jpg" width="320" /></a></div><br />
</div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8179664181373346965.post-57995526813021333632011-09-28T03:57:00.000-07:002011-09-28T03:57:35.456-07:00बाबूक खिस्सा – भाग 7 : पैंचा लगाउ – पैंचा सधाउ ......<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on"><br />
एक टा राजा छलाह । ओ अपन प्रजा के बड नीक जेकां ध्यान रखैत छलाह । राजा साहेब रोज़ राति क वेश बदलि क अपन राज्य मे घुमैत छलाह ।<br />
<br />
एक राति राजा घुमैत छलाह त देखलखिन जे – एकटा गरीब आदमी घूर तपैत रहै तखने ओकर पत्नी अबि क कहलकै.... चलु भोजन क लिय ।<br />
<br />
पति पुछलकै – पैंचा लगेलहु ?<br />
<br />
पत्नी कहलखिन – हॅं ।<br />
<br />
पति पुछलकै – पैंचा सधेलहुं ?<br />
<br />
पत्नी कहलखिन – हॅं ।<br />
<br />
पति कहलकै – त’ चलु, सहस्त्रमुखक दीप जराउ ग हम अबैत छी ।<br />
<br />
पत्नी चलि गेलिह ।<br />
<br />
राजा नुका क सबटा गप्प सुनैत रहैथ । राजा सोचलाह जे ई गरीब आदमी पैचा लगैबतो अछि, पैंचा सधैबतो अछि आ सहस्त्रमुखक दीप बारि क खाइत अछि... हम राजा छी से एक-दू नहि त पांच मुखक दीप जरबैत छी... आ इ सहस्त्र मुखक दीप जरबैत अछि आ इ सब दिन पैंचा लगबैत-सधबैत अछि... एकरा एतेक धन कतय स’ अबैत छैक ?<br />
<br />
अवश्य इ कतहु चोरि करैत होएत । एकरा सजा भेटबाक चाही ।<br />
<br />
भोरे राजा दरबार मे ओहि आदमी के बजेलाह <br />
<br />
दरबार मे राजा ओकरा पुछलखिन्ह – तों कोन काज करैत छें ?<br />
<br />
ओ कहलकैन्ह – महाराज, हम मजदूरी करैत छी ।<br />
<br />
राजा बजलाह – तों झूठ बजैत छें ।<br />
<br />
ओ कहलकैन्ह – नइ महाराज, हम झूठ नहि बजैत छी ।<br />
<br />
राजा तमसा क पुछलखिन्ह - तहन तोरा रोज कतय स पैंचा लगबैत आ सधबैत छें ? सहस्त्रमुखक दीप बारि क भोजन कतय स करैत छें ?<br />
<br />
ओ मजदूर विनती क’ क पुछलकैन्ह त राजा रातुक सब वृतांत कहलथिन्ह ...<br />
<br />
ओ मजदूर हॅंसय लागक आ बाजल – महाराज हम सब मजदूरी क क गुजर करैत छी तैयो अपन संस्कार स हटि नहि सकलहु... राति जे हम अपन पत्नी कहलियै से पैंचा लगेबाक अर्थ भेलै जे – हमर दू टा छोट धिया-पूता अछि तकरा भोजन करेलाए आ पैंचा सधेबाक माने भेलै जे बूढ माए-बाप के भोजन करेलाए । हमर घरबाली जखन कहलक हॅं, तकर बाद हम कहलियै जे सहस्त्रमुखक दीप जरबै लेल । सरकार, हमरा सब के लालटेम-डिबिया कतय स एतै ? हम सब त एक मुठी पुआर जरा क ओकरे इजोत मे खा लैत छी । हमरा सब लेल वाएह सहस्त्रमुखक दीप भेलै ।<br />
<br />
सब दरबारी ओकर जयजयकार केलक आ राजा ओकरा बहुते रास ईनाम देलखिन्ह । </div>Unknownnoreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-8179664181373346965.post-77209863395860197152011-09-26T05:16:00.000-07:002011-09-26T05:16:12.924-07:00बाबूक खिस्सा - भाग 6 : अकिलक मोल ..........<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">एकटा राज्य मे वृद्ध राजा छलाह । हुनकर मंत्रीमण्डल मे सबस बेसी दरमाहा एक टा बुढहा मंत्रीजी के छलैन्ह । दरबारक किछु अपेक्षाकृत युवा मंत्रीगण के एकटा बात अखरैत छलैन्ह जे - सबटा काज हम सब करैत छी तैयो हमरा सब के कम दरमाहा आ इ बुढ्हा मंत्री कोनो काज नइ करैत छथि, खाली राजा साहेब लग गप्प दैत रहैत छथिन्ह, तैयो, सबस’ बेसी दरमाहा पबैत छथि संगहि राजा सहेब हुनकर गप्प बेसी मानबो करैत छथिन्ह । अहि बात पर सब दरबारी सब मे घोल-फचक्का होमय लागल । एक दिन सब मिलि क भरल राजदरबार मे अहि प्रश्न के उठौलक..... राजा साहेब बड गम्भीर भय कहलथिन्ह जे काइल्ह अहि हम एकर प्रमाण देब । दरबार खतम भ गेल ।<br />
<br />
भोर भेने दरबार लागल । राजा प्रतिवादी युवा मंत्री के आ बुढ्हा मंत्री के अलग अलग कमरा मे बैसा देलथिन्ह । सबस पहिने प्रतिवादी युवा मंत्री के बजेलाह आ कहलखिन जे जाउ आ राजमहल के पछुवार मे नारक टाल छै ओहि मे एकटा पिलिनिया के बच्चा भेल छै कने देखने अबियौ ।<br />
<br />
युवा मंत्री गेलाह आ कने काल मे घुमि क वापस एलाह ।<br />
<br />
राजा पुछलखिन्ह ‘देखलियै ?’<br />
<br />
युवा मंत्री – जी महाराज, ठीके कुक्कूर के बच्चा भेल छै महाराज ।<br />
<br />
राजा – काएक टा छै ? <br />
<br />
युवा मंत्री – जा से त’ गनबे नहि केलइयै ।<br />
<br />
युवा मंत्री फेर दौड क गेलाह आ आबि क’ कहलखिन – महारज तीन टा चितकबरा, दू टा गोला आ एक टा उज्जर छै।<br />
<br />
राजा – ओहि मे काएक टा पिलिनिया आ काएक टा पिल्ला छै ?<br />
<br />
युवा मंत्री – जा से फरिछा क देखबे नहि केलियै ।<br />
<br />
युवा मंत्री फेर दौड क गेलाह आ आबि क कहलखिन – महाराज, पांच टा पिलिनियां आ एक टा पिल्ला छै।<br />
<br />
राजा – बिख लगै बला काएक टा छै आ बिना बिख बला काएक टा छै ? <br />
<br />
युवा मंत्री फेर दौड क गेलाह आ आबि क कहलखिन – महाराज, तीन टा के बिख लगतै आ तीन टा के बिख नहि लगतै ।<br />
<br />
राजा – काएक टा पिल्ला के बिख लगतै आ काएक टा पिलिनिया के बिख लगतै ? <br />
<br />
युवा मंत्री फेर दौड क जेबाक लेल बढय लगला त राजा रोकि देलखिन आ कहलखिन बैस जाउ । युवा मंत्री बैस गेलाह ।<br />
<br />
तकर बाद राजा बुढहा मंत्री के दरबार मे बजेलाह आ कहलखिन जे मंत्रीजी राजमहल के पछुवार मे जे नारक टाल छै ओहि मे एकटा पिलिनिया के बच्चा भेल छै कने देखने अबियौ ।<br />
<br />
बुढहा मंत्री गेलाह आ कने काल मे घुमि क वापस एलाह । राजा पुछलखिन्ह – मंत्री जी देखलियै ?<br />
<br />
बुढहा मंत्री – जी महाराज, देखलियै । गोला पिलिनिया के करीब पांच-छ्: दिन पहिने बच्चा भेल हेतैक । तीन टा चितकबरा, दू टा गोला आ एक टा उज्जर रंगक छै । पांच टा पिलिनियां आ एक टा पिल्ला छै। तीन टा के बिख लगतै जै मे दू टा पिल्ला आ एक टा पिलिनिया आ बांकी तीन टा के बिख नहि लगतै । लगैत अछि जे कोनो विदेशी कुक्कूर स अहि पिलिनियां के .........<br />
<br />
राजा बीच मे रोकि देलखिन आ दरबारी सब स पुछलखिन जे आहां आब बुझलियै जे बुढहा मंत्रीजी के सबस’ बेसी दरमाहा किएक ? आबो ककरो कोनो कोनो प्रश्न ?<br />
<br />
सब दरबारी महाराज के जयकार क उठल आ युवा मंत्री के मूह लटैक गेलैन्ह ....</div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8179664181373346965.post-89693874030513018722011-09-22T04:35:00.000-07:002011-09-22T04:35:02.315-07:00बाबूक खिस्सा – भाग 5 – पढबे टा नहि करी ओकरा गुणबो करी ....<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on"><br />
एक टा आदमी छलाह । हुनका आध्यात्मिक किताब पढै मे बड मोन लगैत रहैन्ह । धिरे-धिरे ओ बाबाजी भ गेलाह । हुनका नाइन्हिये टा मे किताब मे पढने रहैथ जे कण-कण मे भगवान बसैत छैथि आ साएह सत मानि क जीवन कटैत रहलाह । <br />
<br />
<br />
एक बेर एक टा गाम मे बड मरखाह सांढ आबि गेलै भरि गाम मे तेहेन ने उछन्नर देने छल जे गामक लोक ओहि सांढ के डरे ओ रास्ता छोडि देने छल । <br />
<br />
<br />
एक दिन इ महात्मा जी ओहि गाम गेलाह भरि दिन घुमला बाद सांझ मे जखन घुमल जाईत रहैथ त वाएह रास्ता धर’ लगलाह ओहो ठाम नेना भुटका सब खेलाईत रहै.... बाबाजी के ओहि रस्ते जाईत देखि नेना भुटका सब मना केलकैन्ह । बाबाजी कहल्खिन्ह जे रे बच्चा तु सब की जाने गिया, कण-कण मे भगवान बास करता है – हमरा मे, तोरा मे, ओहि सांढ मे, सब मे भगवान रहता हैं ... आ जखन सांढ मे भगवान हैं त भग्वान हमरा कोना मारेगा ? हम त ओकर भक्त है... <br />
<br />
नेना भुटका सब कहल्कैन्ह तहन जा तोहर भगवान बचेथुन्ह.....<br />
<br />
<br />
बाबाजी आगु बढलाह ... सांढ दुरे स देखि नांगरि उठा दौरल आ बाबाजी के सिंघ पर उठा आरिक कात मे रगड’ लागल.... बाबाजी बाप-बाप करय लगलाह..... जाबत लोक सब लाठी-भाला आदि ल’ क’ दौरल ताबत बाबाजी बेदम भ गेलाह.... हुनकर मृत्यु भ गेल छलैन्ह..... <br />
<br />
<br />
<br />
मुइलाबाद जहन भगवान स भेट भेलैन्ह ओ बाबाजी भगवान स पुछलखिन्ह त भगवान जबाब देलखिन्ह – बाउ, किताब मे पढबे टा नहि करू ओकरा गुनबो करियौ.... ज सब मे हम (भगवान) रहैत छी त ओ नेना भुटका सब जे आहां के मना केलक ओकरो मे त हम (भग्वान) छलियै... तें खाली पढबे टा नहि करियौ ओकरा गुनबो करियै..... <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
</div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8179664181373346965.post-24311285727174109292011-09-16T03:34:00.000-07:002011-09-16T03:34:46.870-07:00बाबूक खिस्सा - भाग 4, नीक करी त पैघ के, बेजाए करी त पैघ के........<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on"><br />
एक टा पण्डितजी रहैथ, ओहि रज्यक राज कुमार के शिक्षा देनाई सेहो हुनके काज रहैन्ह। पण्डितजी अपन बेटा के सिखबथिन्ह जे - नीक करी त पैघ के, बेजाए करी त पैघ के, छोट बुद्धि बला स संगत नहि करी आ जनानी के सब गप्प नहि कहियै......... जहन पण्डितजी बूढ भ’ क’ मरि गेलाह त हुनकर बेटा राज पण्डित भेलाह । ओहि राजा के बूढारी मे एकटा बेटा भेलैन्ह । राज्कुमार जहन 5 – 6 बरखक भेलाह त पण्डितजी स शिक्षा ग्रहण करय लगलाह्... .<br />
एक दिन पण्डितजी के बुझेलैन्ह जे बाबू सबदिन कहैत छलाह जे - नीक करी त पैघ के, बेजाए करी त पैघ के, छोट बुद्धि बला स संगत नहि करी आ जनानी के सब गप्प नहि कहियै...... से एकरा भजेबाक चाही .... एक दिन ओ एक टा बडका टा सन्दूक लेलाह ओहि मे खेबा-पिबाक व्यवस्था क देलखिन्ह आ राजा बेटा के कहलखिन्ह जे आहां अहि सन्दूक मे बन्द भ’ जाउ आ कतबो कियो सोर पारए त’ नहि बाजब... जाबे हम नहि कही ताबत नहि निकलब....... <br />
पण्डितजी बहर एलाह आ एकटा चक्कू लेलाह आ चक्कूक संग अपन हाथ मे लाल रंग लगा लेलाह आ हडबडाईत पंडिताइन के कहल्थिन्ह जे हमरा बुते जुलूम भ गेलै, चक्कू स करचिकलम बनबैत काल उछट्टि क राजकुमारक नरेटी कटा गैलै...... ई सुनि पंडिताइन छती पीट’ लगली..... हरेलैन्ह ने फुरेलैन्ह पंडिताइन अपन पडोसिया चौकीदारक कनिया, जिनका स पंडिताइन के बड अपेछितारे छलैन्ह, दौड क कह’ गेलखिन्ह.... चौकीदारनी दौड क खेत मे हर जोतैत चौकीदार के कहलकै....... चौकीदार ने याएह सोचलक ने वाएह... सोझे आबि पंडित जी के डांड मे रस्सा लगेलक आ राजदरबार मे ल’ गेल । चौकीदार के भेलै जे अहि माथे प्रोमोसन भ जायत.....<br />
राजदरबार मे सब आश्चर्यचकित भ गेल.... राजा कहलखिन्ह जे गुरु के रस्सा मे बान्हि अनर्थ केलै.. तुरत हिनका रस्सा खोल......<br />
चौकीदार – महाराज, ई बरका पैघ गलती केलाह.....<br />
राजा – कतबो पैघ गलती के लेल गुरु के रस्सा स बान्हल नई जा सकैत छै ... जल्दी हिनका खोल .... <br />
<br />
चौकीदार खोलि देलकैन्ह, तहन राजा कहलखिन्ह - आब कह जे इ की केलाह ?<br />
चौकीदार बाजल जे ई राजकुमार के हत्या क देलाह..<br />
सब सन्न.....<br />
सब दरबारी मे खुसुर-फुसुर होमय लागल..... कियो कहै जे हिनका शूली पर चढा दे त कियो कहै जे भकसी झोंका दियौन्ह.......<br />
राजा बडी काल सोचला आ अंत मे फैसला लेलाह आ पण्डीतजी के कहल्खिन्ह – हमरा जीवन मे अहि स पैघ अनर्थ नहि होयत.... आहा बड पैघ अपराध केलहु परंतु आहां गुरु छी..... तथापि आहां हे सजा भेटत.... हम आहां के सजा दैत छी जे आहा सपरिवार चौबीस घंटा के अन्दर हमर राज्य स निकलि जाउ......<br />
<br />
सभा समप्त भ गेल ........... <br />
सब दरबारी खुसुर-फुसुर शुरु भ गेल...... समूचा राज्य मे हाहाकार मचि गेल ....<br />
<br />
पण्डित जी गाम पर एलाह आ बक्सा मे स राजकुमार के निकालि आंगुर पकडि राजदरबार दिस बिदा भेलाह....<br />
<br />
सब आश्चर्यचकित भ गेल.........<br />
<br />
पण्डित जी राजदरबार पहुंचलाह । सब अचम्भीत ।<br />
राजा पुछल्खिन्ह – की बात छियै पण्डित जी ?<br />
<br />
पण्डित जी बजलाह – सरकार हमरा जनमहि स बाबू कहैत छलाह जे – नीक करी त पैघ के, बेजाए करी त पैघ के, छोट बुद्धि बला स संगत नहि करी आ जनानी के सब गप्प नहि कहियै......... से हम गप्प के भजेलहु अछि ।<br />
<br />
राजा बजला – त की भेल ?<br />
अहि राज्य मे सबस’ पैघ आहां आ अहां के अहि स पैघ अनर्थ किछु नहि भ सकैत अछि तथापि आहां हमरा मर्यादाननुकूल दण्ड देलहु... तें ई त ठीके जे नीक करी त पैघ के आ बेजाए करी त पैघ के.....<br />
दोसर - अहि चौकीदारनी स पण्डिताइन के बड अपेक्षितारे छलैन्ह आ चौकीदार सेहो हमरा बड नमस्कार पात करैत छल । समय परला पर ई ने बात बुझ’ लागल, सोझे पकडि लेलक बुझलक जे अहि माथे प्रोमोशन भ जाएत... तें ठीके बाबू कहैत छलाह जे छोट बुद्धी बला स संगत नहि करी<br />
तेसर – हमर पण्डिताइन किछु सोच नहि लगलि आ सोझे चौकीदारनी के कहय गेलखिन्ह.... ते एहो ठीक जे जनानी के सब गप्प नहि कहियै....<br />
<br />
बाबूक सब गप्प मील गेल । लिय’ अपन बेटा आ हम चललहु....... <br />
<br />
</div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8179664181373346965.post-76061703822599419242011-08-28T23:26:00.000-07:002011-09-16T03:31:00.965-07:00बाबूक खिस्सा - भाग 2, जहिया स काल धेलक ......<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on"><br />
<div closure_uid_wvbqss="116">एक टा जोतखी जी रहैथ । प्रकाण्ड विद्वान । विद्वता मे समस्त राज्य मे हुनकर धाख चलैन्ह.... ।</div><div closure_uid_wvbqss="118"><br />
</div>भादव मास ... सन्ध्या काल... जोतखी जी लोटा ल क पैखाना दिस विदा भेलाह... <br />
<div closure_uid_wvbqss="119"><br />
</div><div closure_uid_wvbqss="119">बुनछेक भेल रहै परंचु मेघ लागल रहै... गामक बाहर रस्ता कात मे मिरचैया गाछक झांखुर लग धोती खोलि बैसि गेलाह ..... </div><div closure_uid_wvbqss="120"><br />
</div>जहां बैसला कि बोन मे नुकाएल साप पाछु मे काटि लेल्कैन्ह...<br />
<div closure_uid_wvbqss="121"><br />
</div>जोतखी जी धरफराएल गामक कन्हा भगता लग गेलाह ....<br />
<div closure_uid_wvbqss="122"><br />
</div>ताई दिन त गामक भगता सब बेसी मुर्खे होईत छल....<br />
<br />
भगता झारय लग्लैन्ह आ कहैन्ह....<br />
<div closure_uid_wvbqss="123"><br />
</div>केहेन बेबेकूफ छी .... कुठाम मे साप काटि लेलक ..... जोतखी जी चुप रहला ....<br />
<br />
भगता फेर हसैत कहल्कैन्ह.... धुर जोतखी जी केहेन बेबकूफ छी...... जोतखी जी फेर चूप.... ......<br />
<div closure_uid_wvbqss="124"><br />
</div>तेसर बेर भगता फेर कहल्कैन्ह ....<br />
<div closure_uid_wvbqss="125"><br />
</div>अहि बेर जोतखी जी के नहि रहल गेलैन्ह.........<br />
<div closure_uid_wvbqss="126"><br />
</div><div closure_uid_wvbqss="127">कहलखिन्ह "हमरा सन विद्वान अहि राज मे नहि छौ ....... परंचु जहन स' ई काल ध' लेलकाए तहन स' टीके हम बेबकूफ भ गेलहु"</div><div closure_uid_wvbqss="128"><br />
</div>कहैत.... जोतखी जी विदा भ गेलाह .............<br />
<br />
<br />
<br />
.</div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8179664181373346965.post-86483134991798088102011-08-28T23:21:00.000-07:002011-09-16T03:32:07.162-07:00बाबूक खिस्सा - भाग 1, गप्पक अर्थ<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on"><br />
<br />
एक बेर एकटा राज दरबार मे नाच होईत रहैक, ताइ दिन नाच भरि रातुक होई, ब्रह्ममुहुर्त स कनि पहिले नटुवा के औंघी लागय गेलैक ई देखि नाच मे जे मूलगैन रहैक से ईशारा मे कहलकै - गये रे बहुतरे काले संजनम मन रंजनम.......आ नटुवा गाबय लागल ...... <br />
<br />
<br />
<div closure_uid_aekbib="121">ई सुनि राजकुमार अपन गला के हार नटुवा के ईनाम मे द देलकै .....</div>राजकुमारी अपन गिरमोहार नटुवा के ईनाम मे द देलकै .....<br />
<div closure_uid_aekbib="122"><br />
</div>सब के आश्चर्य भेलैक.... <br />
<div closure_uid_aekbib="123"><br />
</div>जहन पुछल गेलै त राजकुमार कहलकै ... 'हमर बाबु (राजा) 80 बरखक बूढ भ गेलाह तैयो एखन तक हमरा राजा नहि बनेलाह, आइ हम सोचने रहि जे राति मे तलवार स काटि दितियैन्ह... परंचु अहि नटुवा के शब्दक अर्थ हमरा लगि गेल'।<br />
<div closure_uid_aekbib="125"><br />
</div><div closure_uid_aekbib="124">तकर बाद राजकुमारी स पुछल गेल त ओ कहलथि 'हमरा मंत्रीक बेटा स प्रेम अछि परंतु हमर बाबु (राजा), हमर विवाह के विरुद्ध छथि आ आइ हम दुनू गोटा भागि जैतौं मुदा ई नटुवा हमरा कहलक ....... हमरा अर्थ लागि गेल'</div><div closure_uid_aekbib="126"><br />
</div><br />
तें किछु लोक के गप्पक अर्थ आ लक्ष्मीनाथ गोसईं के पांतिक जे बुझाए से ने मनुख...... <br />
<br />
<br />
<br />
.</div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8179664181373346965.post-8592972006633301052011-08-02T04:36:00.000-07:002011-08-02T04:36:09.775-07:00मैथिली नाटक "काठक लोक" (Kathak Lok Maithili Natak) दिल्ली 2008 ........ किछु अंश...<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><iframe allowfullscreen='allowfullscreen' webkitallowfullscreen='webkitallowfullscreen' mozallowfullscreen='mozallowfullscreen' width='320' height='266' src='https://www.blogger.com/video.g?token=AD6v5dwfY-PZD8zP8_v4rwzt92sUdrMSS1bgryTexCwD2Qn6OKI0TC0GZm31zZ4lY-nbKnkfAn9Fk5B0h-u3WNcERQ' class='b-hbp-video b-uploaded' frameborder='0'></iframe></div></div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8179664181373346965.post-48934239589074296782011-08-02T04:06:00.000-07:002011-08-02T04:06:01.498-07:00मैथिली नाटक "काठक लोक" (Kathak Lok Maithili Natak) दिल्ली 2008<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><iframe allowfullscreen='allowfullscreen' webkitallowfullscreen='webkitallowfullscreen' mozallowfullscreen='mozallowfullscreen' width='320' height='266' src='https://www.blogger.com/video.g?token=AD6v5dwe6WbtQMR17nq2ui7uJrhkc-_-lEl_X5cFF5_UX1vOY2mLRSzMzhWucrlH3wjOEBv_j_8tM99LPKJZCjI9' class='b-hbp-video b-uploaded' frameborder='0'></iframe></div></div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8179664181373346965.post-79459978155377421262011-07-25T23:18:00.001-07:002011-07-25T23:18:49.834-07:00मैथिली नाटक "एक छल राजा" दिल्ली 2007<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><iframe allowfullscreen='allowfullscreen' webkitallowfullscreen='webkitallowfullscreen' mozallowfullscreen='mozallowfullscreen' width='320' height='266' src='https://www.blogger.com/video.g?token=AD6v5dwdVvOtEIueY3FYtuS1vhsIxTQJ_yhG2rLA5b1Kd93zUcotqU4JucYXVh_qMKhSSw4Ep_Iy8xGfiOyQiDLuZw' class='b-hbp-video b-uploaded' frameborder='0'></iframe></div></div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8179664181373346965.post-15972907717253627982011-06-30T06:37:00.000-07:002011-06-30T06:37:21.482-07:00रसनचौकी, भटसिमर, मधुबनी, मई, 2011<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><iframe allowfullscreen='allowfullscreen' webkitallowfullscreen='webkitallowfullscreen' mozallowfullscreen='mozallowfullscreen' width='320' height='266' src='https://www.blogger.com/video.g?token=AD6v5dypt6IUKt7hu8i4gW4ZYocK6w598E2Jq8B04v1Bgie_mV-WHyLqWIBQWeNWmDR0PtxZSVVuVMytiJMRHv_Sew' class='b-hbp-video b-uploaded' frameborder='0'></iframe></div></div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8179664181373346965.post-20312834794873171542011-06-30T04:28:00.000-07:002011-06-30T04:28:34.424-07:00<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><object id="BLOG_video-FAILED-0" class="BLOG_video_class" contentid="FAILED" width="320" height="266" ></object></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><object id="BLOG_video-FAILED-1" class="BLOG_video_class" contentid="FAILED" width="320" height="266" ></object></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgpclVVESwCFqAAbL2eJ4M44iGVvWPuTZVSg-Qpjecd3Ng8wi0zZgWKJI9Cc8KUtaNU0P6QJKy_DW5NtYK0jjtqQwzbct2w7SXKV00QCv9UrBT95sfJEC9jlnLifUNEpieMudK-94SPxDYi/s1600/untitled.bmp" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="287" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgpclVVESwCFqAAbL2eJ4M44iGVvWPuTZVSg-Qpjecd3Ng8wi0zZgWKJI9Cc8KUtaNU0P6QJKy_DW5NtYK0jjtqQwzbct2w7SXKV00QCv9UrBT95sfJEC9jlnLifUNEpieMudK-94SPxDYi/s320/untitled.bmp" width="320" /></a></div><br />
</div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8179664181373346965.post-7976605774559734232011-02-24T03:41:00.000-08:002011-02-24T03:43:58.622-08:00मिथिलाक लोक वाद्य ''रसनचौकी'' प्रस्तुति करैत किछु लोक कलकार, स्थान - भटसिमर, मधुबनी, मई 2010<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjk5EVZNiIrjrf9alBvv_vhdCWdt3NZ70hGzSv2joFV_eAN21Q5EM3oD8CUC9Zotz4aOgik-VB_exeBxy69QQnC_wZAECngukgRcCADhZpWT9v_J-TGDPqvT66MibOT7IYGyxtjam22i4FO/s1600/100_2296.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="213" l6="true" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjk5EVZNiIrjrf9alBvv_vhdCWdt3NZ70hGzSv2joFV_eAN21Q5EM3oD8CUC9Zotz4aOgik-VB_exeBxy69QQnC_wZAECngukgRcCADhZpWT9v_J-TGDPqvT66MibOT7IYGyxtjam22i4FO/s320/100_2296.JPG" width="320" /></a></div><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh5aGHNtn86hSRwPDGCzRoMc_uFDOfdsad1n1TseYY6-d49qucUcsMwY3ByP1iwDX-ZG6x445mcWU4Gwtq9FoMddordL6gdzGuQ9PfLPTLtcOpLHhRy1ENK1Fw3digfcNtb7DkiOgyCLRA9/s1600/100_2297.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="213" l6="true" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh5aGHNtn86hSRwPDGCzRoMc_uFDOfdsad1n1TseYY6-d49qucUcsMwY3ByP1iwDX-ZG6x445mcWU4Gwtq9FoMddordL6gdzGuQ9PfLPTLtcOpLHhRy1ENK1Fw3digfcNtb7DkiOgyCLRA9/s320/100_2297.JPG" width="320" /></a></div><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEidjjjy5vS29MPzAR6mCOcLMc_X-wC6OaD5BubFJ7g2uiFBACipw2xY1ovrlmvFpBkJ6tKlFiU2XObAoA0tln5oWg6sWvsim3z8NvQibt1uC9ua13haRPg3_irJWL-ryzAErYv4bFsGUlAR/s1600/100_2293.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="213" l6="true" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEidjjjy5vS29MPzAR6mCOcLMc_X-wC6OaD5BubFJ7g2uiFBACipw2xY1ovrlmvFpBkJ6tKlFiU2XObAoA0tln5oWg6sWvsim3z8NvQibt1uC9ua13haRPg3_irJWL-ryzAErYv4bFsGUlAR/s320/100_2293.JPG" width="320" /></a></div><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhBP3p_be37JTg5fMQStiyvEfRwjOANOUtE3woId0auPBqUb8JAlzmjLg_p6jNthyEHLliZndwyNllA7w8FFbmv83IyZod3fEnY7T_cxHbm-y0uVCNAUXwOEwbYUELZtokwunTX3mAQ_kkw/s1600/100_2295.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="213" l6="true" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhBP3p_be37JTg5fMQStiyvEfRwjOANOUtE3woId0auPBqUb8JAlzmjLg_p6jNthyEHLliZndwyNllA7w8FFbmv83IyZod3fEnY7T_cxHbm-y0uVCNAUXwOEwbYUELZtokwunTX3mAQ_kkw/s320/100_2295.JPG" width="320" /></a></div><br />
</div>Unknownnoreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-8179664181373346965.post-10446330884352098532010-05-05T05:49:00.000-07:002010-05-06T05:12:18.738-07:00<span style="font-size: large;"><strong>नाट्यशास्त्र-नाट्यभाषा आ मैथिली रंगमंच</strong></span><br />
<span style="font-size: large;"><strong></strong></span><br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
एवं तु संस्कृतं पाठयं मया प्रोक्तं द्विजोतमा:!।<br />
प्राकृतस्यापि पाठ्य स्य संप्रवक्ष्यामि लक्षणम्॥1॥<br />
<br />
एतदेव विपर्यस्तं संस्कारगुरणवर्जितम्।<br />
विज्ञेयं प्राकृतं पाठयं नानावस्थान्तरात्मकम्॥2॥<br />
<br />
भरतमुनि विरचित नाट्य शास्त्रक अध्याय सत्रह मे चारूवर्ण मे समाश्रित संस्कृत आ प्राकृत पाठ्य के भेदक संदर्भ मे निरूपित काएल गेल अछि -संस्कारगुण स' आन्तरचितवृतसम्पाद्य परिरक्षण यत्न स' रहित जे संस्कृत पाठ्य अछि ओकरा प्राकृत पाठ्य मानल जाय। संगहि एहन प्राकृत पाठ्य देश, काल, पात्र, आदिक भिन्न अवस्था मे भिन्न-भिन्न होइत छैक। माने संस्कारगुण यानी परिरक्षण रूपयत्न स' वर्जित जे संस्कृत अछि वाएह प्राकृत थिक। किएक त' वाएह प्राकृत आ संस्कार रहित प्रकृति, संस्कृत आबि गेल अछि। अहिठाम उलझन आर बेसी बढि जाइत छैक। भाषा त' समयक संग काल पात्र आ देशक अनुसार क्रमश: बदलि जाइत छैक। भाषाक एहन बदलल स्वरूप जे अपभ्रंश भाषा कहबैत अछि ओकर विषय मे नाट्य शास्त्र कहैत अछि - भाषाक एहन भिन्न अवस्था 'देशविशेष' छैक। कारण ओहि अपभ्रंश रूपक जे स्वभाविकता छैक ओ त' क्षेत्र विशेषक भौगोलिक, सामाजिक, आर्थिक आ सांस्कृतिक परिस्थितिक कारणे नियत काएल गेल छैक। तेँ प्रकृत भाषा के अनुमान स वाचक अछि। <br />
<br />
<br />
<br />
अभिनयक संदर्भ मे प्राकृत भाषा के तीन भेद मानल गेल अछि-तत्सम, विभ्रष्ट तद्भव आ देशी या देशज। देशी पदक प्रयोग करबा काल स्वरक सम्बन्धे स' उपयोग होईत अछि तेँ ओहो प्राकृते थिक। किछु विद्वजन के कहब छैन्ह एहन शब्द व्युतपन्न नहि काएल गेल प्रकृत स' निकलल अछि आ अव्युतपन्नजन के लेल प्रयोज्य अछि। अत: इ भाषा प्राकृत थिक। प्राकृतक विभक्ति मे लिंगक स्वतंत्रता होइत छैक ताहि कारणें संस्कृत आ प्राकृत पाठ्य मे भेद भेनाइ आवश्यक अछि। संभवत: अहि कारणे वाक्य के समास स' सम्पन्न करबाक योजना काएल गेल होयत। <br />
<br />
<br />
दशरूपक मे प्रयोगक अनुसार चारि प्रकारक भाषाक निरूपन काएल गेल अछि। अतिभाषा, आर्यभाषा, जातिभाषा आ योन्यन्तरी भाषा। ध्यान रहाए जे सब भाषा मे संस्कृत आ प्राकृत पाठ्य क प्रयोग काएल जा सकैत अछि। पात्रक वाचिक अर्थात भाषा ओकर चरित्र के अनुसारे तय होईत छैक। देवताक लेल अतिभाषा, राजा आ राज परिवारक लेल आर्यभाषा, जातिभाषा विभिन्न जाति, समूह, स्थान आदिक लेल आ योन्यन्तरी भाषा पशु-पक्षी आ जंगली लोकक लेल मान्य अछि। सात प्रकार देशभाषाक निरूपन काएल गेल अछि-मागधी, आवन्ती, प्राच्या, शैरसेनी, अर्धमागधी, बाह्लिका आ दक्षिणात्य। संगही इहो कहल गेल छैक जे नाट्य मे अनेक देश-कालक विद्वान लोकनि द्वारा काव्यक रचना काएल जाइत अछि तेँ ओ अपन अभिप्रायक अनुसारे देशभाषाक प्रयोग करक लेल स्वतंत्र छथि। अहि ठाम एकटा प्रश्न उठैत अछि जे नाट्य मे केवल 'काव्ये' टा के प्रयोग होइत छल? वा नाट्य मे पात्रक द्वारा प्रयोग होइ बला वाचिक के काव्यक संज्ञा मात्र देल गेल छलै? इ गंभीर विमर्शक विषय थिक। <br />
<br />
<br />
देश भाषाक प्राकृत पाठ्य मे आर बहुत रास उपभाषा निकलि क' अबैत छैक आ ओकर प्रयोग सेहो काल, पात्र आ देशक अनुसार होइत छैक। विदूषकक भाषा प्राच्या, धूर्तंक आवन्ती, नायिका आ नायिकाक सखी सबहक लेल शूरसेनी भाषाक निरूपन काएल गेल अछि। धूत करैवला कितव, युद्ववीर आ नागरक लेल दक्षिणात्य, उदीच्यक लेल बाह्लीका भाषाक निरूपन काएल गेल अछि। शकार एवं घोष जेकां समान स्वभाववला गण के शकार भाषा, पुल्कस, डोम, चाण्डाल के चाण्डाली भाषा, अंगार कारक लुहार, व्याध, बरही के शकार भाषाक प्रयोग करबाक चाही। बनौकसी जानवरक बस्ती मे रहय करय वाला जन के आभीरी, शाबरी आ वनचारी सब के द्रामिड़ी, सुरंग खोदय वला, घुड़शाल रक्षक, व्यसन मे पड़ल नायक के मागधी, बर्वर, किरांत, अन्ध्र, द्रविड़ आदि जाति के ओकर अपन भाषा, के प्रयोग करबाक चाहीA गंगा आ समुद्रक बीच में निवास करै बला विद्वान के एकार बहुला भाषा, विन्ध्ययाचल आ समुद्रक बीचक देशक लोक के नकार बहुला भाषा, सौराष्ट्र, उज्जयनी आ वत्रवती नदीक उत्तार मे रहैबला लोक के चकार बहुला भाषा, हिमवान् सिन्धु आ सौवीरक आश्रय वाला लोक के उकार बहुला भाषा, चर्मण्वती नदीक किछैर आ अर्बुदाली-पहाड़ीक निवासी के ओकार बहुला भाषाक प्रयोग करबाक चाही। एकर अलावे किछु भाषा के नाट्य मे हीन सेहो मानल गेल छैक जेना शकार, आभीर, चाण्डाल शवर द्रमिल, आन्ध्र एवं वनेचरक भाषा। दोसर दिस इहो कहल गेल छै जे देशभाषा में पात्रक ओकर काल, पात्र, देशक अनुकुल भाषाक प्रयोग करथि। अंतत: इ मानि सकैत छी जे पात्रक जाति, वर्ण, व्यवसाय, सामाजिक आ सांस्कृतिक परम्परा, रहन-सहन आदि पर ओकर भाषा निर्भर करैत छैक। <br />
<br />
नाटकक पहिल कल्पना केनिहार ओकर लेखक होइत छथि, हुनके कल्पनाशीलताक बल पर नाटक सृजन होइत अछि। ओकर बाद निर्देशक ओहि नाटक के मूर्तरूप दैत छथि तकर बादक कार्य, पार्श्वक सब सदस्यक सहयोग ल' क' अभिनेता/अभिनेत्रीगण करैत छथि बाँकीक काज प्रेक्षक/समीक्षक/दर्शक स्वयं क' लैत छथि। नाटकक अहि कार्यव्यापार मे सब स' बेसी जिम्मेदारी लेखक के होइत छन्हि जे हुनकहि छानल नींव पर नाट्य रूपी महलक निर्माण होइत छैक। <br />
<br />
देशक प्राचीनतम रंगमंच मे स एक मैथिली रंगमंच के अपन गौरवशाली इतिहास रहलैक अछि। प्राप्त स्रोतक आधार पर मैथिली नाट्य परम्पराक शुरूआत तेरहम शताब्दी स' मानल जाइत अछि। आदि कालक नाटक 'धूर्त समागम' स' 'सुनिते करय हरान' (2009) तक मे प्रयोग भेल भाषा मे क्रमागत परिवर्तन भेलैक अछि। मूल भाषा अपन मूलस्वरूप आ ओकर तत्कालिन अर्थ स' कतौ-कतौ दूर भ' गेल अछि। आदि काल मे मैथिलीक संग संस्कृत, अवहट्ट, ब्रजभाषा, स' प्रभावित छंद आदिक उपयोग देखल जाइत अछि। <br />
<br />
<br />
आधुनिक मैथिली रंगमंचक आदिकाल जीवन झा द्वारा रचित 'सुन्दर संयोग' (1904) स' हरिमोहन झाक पाँच पत्रक नाट्य रूपांतरण 'सुनिते करय हरान' (2009) जकर रूपांतरकार महेन्द्र मलंगिया छथि, मे देशभाषाक प्रयोग बढ़ल अछि। मैथिली भाषाक सामाजिक अध्ययन एकटा सत्य के उजागर करैत अछि जे अहि पर जाति/वर्ग विशेषक एतेक हस्तक्षेप छैक जे समाजक लगभग दू तिहाई मैथिल एकरा अपन मातृभाषा मानय लेल तैयार नही छथि। जकर सोझे असरि मैथिली साहित्य आ मैथिली रंगमंच पर पड़लै। जहन की ज्ञातव्य हो जे नाट्य शास्त्र में एहन भाषा के जातिभाषाक रूप मे निरूपन काएल गेल अछि। <br />
<br />
<br />
आधुनिक मैथिली रंगमंचक प्रारंभिक काल स' वर्तमान काल तक के किछु नाटक पढलाक व देखलाक बाद लगैत अछि-पात्र चाहे कोनो व्यवसाय, परिवेश, वाएस, संस्कृति, धर्म, वा जातिक हो मंच पर संवादक लय एक्के। जेना मंच पर संवाद पात्र नहि लेखक स्वयं बाजि रहल होथि। नाट्य लेखक ज' पी0 एच0 डी0 छथि त' नाटकक पात्र चाहे ओ बोनिहार हो, सम्भ्रान्त हो, भदेस हो, नौकर हो, वा मालिक हो संवादक भाषा पी0 एच0 डी0 जेकाँ। परन्तु आधुनिक मैथिली रंगमंच के 60 वर्ष बीतलाक बाद किछु लेखक अहि परम्परा के तोड़ि नाट्य शास्त्रक जातिभाषा के प्रावधानक अनुरूप पात्रानुकूल भाषाक प्रयोग शुरू केलन्हि। अहि मे सबस' खास लेखक छथि महेन्द्र मलंगिया। 1970 में अपन पहिल नाटक 'लक्ष्मण रेखा खण्डीत' स' 2009 में अनुदित 'सुनिते करय हरान' तक लगभग पैंतालिस विभिन्न प्रकारक नाटक मे भाषाक स्तर पर प्रयोग करैत रहला अछि। परिणामत: 'टुटल तागक एकटा ओर', 'नसबन्दी', 'बिरजू बिल्टु आ बाबू', 'ओकरा आंगनक बारहमासा', 'काठक लोक', 'गाम नइं सूतैए', 'ओरिजनल काम', 'खिच्चैड़', आ 'छुतहा घैल' आदि मैथिली नाटक मीलक पाथर मानल जाइत अछि। <br />
<br />
<br />
मैथिली मे सबस' बेसी भाषिक विविधता छैक। दुर्भाग्य इ अछि जे हमसब एहन भाषिक विविधता के स्वीकार करय लेल तैयार नहि छी। किछु विद्वजन एकरा बनौआ भाषाक संज्ञा दैत छथि त' कियो एकरा हास्य उत्पन्न करक कारण मानैत छथि। तर्क एक्के टा - इ शास्त्रीय नहि अछि तें इ भाषा बहिष्कृत आ एकर लेखक बहिष्कार योग्य। परन्तु हमरा इ नहि बिसरक चाही जे नाटक प्रदर्शनकारी कला थिक आ एकर अंतिम सत्य प्रदर्शन होइत छैक सेहो एक बेर नहि बेर-बेर।<br />
<br />
एकटा कहबि छैक ''मैथिल कने बेसिये दुलारू होइत छथि।'' ज' एक बेर कलम उठैलहु त' लेखनीक सब विधा मे हाथ भांजि लिय'। नाटक हो, काव्य हो, कहानी हो, समीक्षा हो, संस्मरण हो, उपन्यास हो चाहे टिप्पणी हो। एकहि साधे सब सधे। जखनहि लेखक भेलहु कि जोगारक चौखरी भेल, आ जखनहि जोगार भेल की लिय'। नाटक लिखना-देखना-केना चाहे पाँचो-दसो बरख भ गेल हो नाट्य समीक्षा आ सेमिनार चलिते रहत, ज' से नहि भेल त' रूसी रहू। <br />
<br />
हालहि मे साहित्य अकादेमी दिल्ली स' प्रकाशित मैथिली पोथी ''आधुनिक मैथिली रंगमंच : अतीत वर्तमान आ भविष्य'' आएल अछि। इ पुस्तक एकटा सेमिनार मे पढल गेल लेखक संकलन थिक। बहुत कम भाषायि रंगमंच एतेक भग्यशाली अछि जकर भूत, वर्तमान आ भविष्यक चिन्ता करैक लेल एक दिन, एक समय, एक मंच पर 19-20 टा अजोध विद्वान घमरथरन करथि। पुस्तक मे एक स एक ज्ञानवर्धक आलेख सब छैक, जे नव पीढी आ बहुतो हद तक पुरानो पीढीक लेल ज्ञानवर्धन करतैन्ह। किछु आलेख त' दस्तावेज जेकां छैक, परन्तु किछु आलेख दिक्भ्रम सेहो करैछ। पोथी मे 'आधुनिक मैथिली नाटक मे संवाद ओ भाषा' विषयक आलेख मे मैथिली नाटक मे नाट्य भाषाक विश्लेषण काएल गेल अछि। ओना त' लेख मे बहुत रास मतभिन्नता छैक परन्तु एतय किछु बिन्दु के चर्चा करय चाहब। संवादक संक्षिप्तताक क्रम मे (पृष्ठ 67-68) लेखक कहैत छथि नाटककार लोकनि संक्षिप्त संवादक आग्रही छथि जे कतेको ठाम निरर्थक बुझााइत अछि यथा -<br />
<br />
छठम - रे बाप कहाँ गेलौ ?<br />
सातम - नइ देखलियै ग'।<br />
आठम - आ माय ?<br />
सातम - ओकरो नइ देखलियै ग'।<br />
छठम - त' की देखलहि ग' ? <br />
सतम - कुच्छो नइ।<br />
आठम - आ तों कहाँ गेल छलें ?<br />
सातम - हऽ गऽ।<br />
आठम - चुप्प सार।<br />
(ओकरा आंगनक बारहमासा पृष्ठ 30)<br />
<br />
<br />
<br />
लेखक के कहब छन्हि जे नाटककारक एकमात्र उद्देश्य अश्लील शब्दाबलीक प्रयोग केवल हास्य उत्पन्न करक छैन्ह। परन्तु ज' गम्भीरता स' अहि नाटक के देखल वा पढ़ल जाए त' जाहि दृश्यक इ टुकड़ा छियै ओहि दृश्य में नाटकीय तत्व आ नाटकीय मूल्य दुनू के स्थापित करै मे उपयुक्त संवाद के बड़ पैघ हाथ छैक। दोसर दिस केवल उपर्युक्त संवाद स' नाटकक धुँआएले परन्तु एकटा चित्र बनि जाइत छैक। सम्बन्धक भाषाक क्रम मे आलेख मे महिला भाषाक उल्लेख सेहो केने छथि (पृष्ठ 77-78)। परन्तु ज' संवाद ससुर-जमाय वा सासु-जमाय के बीच हो त' ? आलेखक अंत मे त' आर बेसी हद भ' गेल अछि। पृष्ठ 77-78 पर जाहि बनौआ भाषा के सर्वाहारा वर्गक मैथिली, नहि जनैबला विशृंखल मैथिली लेखकक देन बुझैत छथि वस्तुत: ओ भाषा मैथिलीक जातिभाषा थिक। एकर व्यापक प्रयोग स' देशक सबस' बेसी भाषिक विविधिता बला रंगमंच, मैथिली रंगमंच के भविष्यक लेल नीक होयतैक। की देशभाषाक एकटा रूप नहि छै तथाकथित सर्वाहारा वर्गक भाषा ? एहन पुस्तक जकरा राष्ट्रीय अकादेमी छापि रहल हो वा एहन सेमिनार जकरा राष्ट्रीय अकादेमी आयोजित क' रहल हो, ओहि मे लिखल वा कहल एक-एक शब्द दस्तावेज़ मानल जाइत छैक। तें कने सम्हरि क'। <br />
<br />
अन्त मे एतबे जे नाटकक समीक्षक वा सेमिनारक वक्ता होइ के लेल नाटकक समझ भेनाइ आवश्यक छैक। तेँ इ कोनो जरूरी नइ जे आहाँ अभिनेता होइ, निर्देशक होइ, नाट्य लेखक होइ, मंच पार्श्वक कार्यकर्ता होइ, नाट्य संगीतज्ञ होइ। परन्तु कम स' कम नाट्य प्रेक्षक त' अवश्य होइ। <br />
<br />
- काश्यप कमल, दिल्ली<br />
Unknownnoreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-8179664181373346965.post-73354712444414426332010-04-28T23:22:00.000-07:002010-05-05T05:39:03.473-07:00<strong>आहाँ चिंता जुनि करू</strong><br />
आगि लगै चाहे बज्जर खसै<br />
ठनका ठनकै चाहे पानि झहरै<br />
अपने बाटे चलैत रहू<br />
आहाँ चिंता जुनि करू<br />
<br />
पुरखाक चाहे पजेबा उखरए<br />
थारिक सोहारी चाहे कुक्कूर खोखरए<br />
नोन तेल मे चाहे पासंगे भेटए<br />
दालिएक झोर स’ काज चलबैत रहू<br />
आहाँ चिंता जुनि करू<br />
<br />
हरदम नव-नव अन्वेषन हो<br />
कर्मक जतेक छिद्रान्वेषन हो<br />
सफलता-असफलताक चाहे झौहरि हो<br />
कर्मक लाठी कसियौने रहू<br />
आहाँ चिंता जुनि करू<br />
<br />
फाटल अंगा वा काटल जेबी हो<br />
टूटल पनही वा रुसल देवी हो<br />
घर मे चाहे मुसरी दण्ड घिचए<br />
फुफरियाएल ठोर के जीह स’ चटैत रहू<br />
आहाँ चिंता जुनि करू<br />
<br />
मित्र कतबो बज़ारू भ’ जाइथ<br />
लोक-वेद ‘भजारे’ बुझथि<br />
खिधांशक चाहे अगिनबान चलाबथि<br />
अपना देह के नेरबैत रहू<br />
आहाँ चिंता जुनि करू<br />
<br />
<br />
काश्यप कमल<br />
28.04.2010Unknownnoreply@blogger.com6